O słodzikach słyszy się bez końca. Jeśli nadal nie wiesz, czy warto ich używać jako zamienników cukru, dobrze trafiłaś. Dzisiaj chcę się skupić na faktach. Zaczynamy?

1.  Czy słodziki są bezpieczne?

Aby słodziki trafiły do sklepu – czy to w czystej formie, czy jako składnik produktu – muszą być bezpieczne. To dodatki do żywności, zatem poddaje się je skrupulatnym ocenom. Ponadto są monitorowane przez kilka instytucji na świecie. Specjaliści analizują wyniki badań toksykologicznych przeprowadzonych na zwierzętach i ludziach, a następnie bazując na dostępnej literaturze określają bezpieczeństwo danego słodzika. 

No dobra, co to za tajemnicze “instytucje”? Głównie mówię o EFSA (Europejski Urząd ds. Żywności) i Komisji JECFA (w jej skład wchodzi WHO oraz FAO). Dzięki ich pracy, możemy mówić o dziennym dopuszczalnym spożyciu substancji – ADI (Acceptable Daily Intake) – poziomie niewywołującym obserwowalnych szkodliwych skutków. 

Mamy więc maksymalną ilość substancji intensywnie słodzącej, która zgodnie z aktualnym stanem wiedzy może być przez człowieka pobierana codziennie z żywnością przez całe życie, bez negatywnych skutków dla zdrowia. Nawet przekroczenie ADI nie musi powodować żadnych negatywnych efektów – wszystko dzięki marginesowi bezpieczeństwa przy określaniu tej ilości.

Akceptowalne dawki podaje się w mg na kilogram masy ciała: 

Acesulfam K – 9 mg – E950

Aspartam – 40 mg – E951

Cyklaminiany – 7 mg – E952

Glikozydy stewiolowe – 4 mg – E960

Sacharyna – 3,8 mg – E954

Sukraloza – 15 mg – E955

Załóżmy, że Magda waży 62 kg. ADI dla aspartamu wynosi: 62 x 40 mg = 2480 mg równe, np. spożyciu 4,2 litrów Coli Zero.* 

Jedna tabletka to zwykle 16 mg aspartamu (równe 6 g łyżce cukru), czyli średnio 23 kcal mniej. Dla Magdy maksymalna dzienna dawka to 155 takich tabletek. A jak to się ma do poziomu słodkości? Przy takiej samej kaloryczności grama cukru i aspartamu, ten drugi jest 200 razy słodszy. 

*Jako dietetyk, nie polecam spożywania codziennie napojów zero w dużych ilościach, choć to inny temat. W formie dodatku, są one bezpieczne.

2.  Czy aspartam jest rakotwórczy?

To najlepiej przebadana substancja słodząca. Zgodnie z raportem EFSA, nie ma wiarygodnych dowodów wskazujących, że powoduje aspartam nowotwory. Pewnie, znajdą się pojedyncze prace (najczęściej z licznymi błędami metodologicznymi), gdzie wykazano jego szkodliwość. Te badania spotkały się z mocną krytyką w środowisku naukowym, ale kontrowersje sprzedają się nadzwyczaj dobrze. Obecnie wszystkie najważniejsze instytucje zajmujące się zdrowiem mają zgodne stanowisko: aspartam nie jest substancją rakotwórczą dla ludzi. A mimo wielu ewaluacji, jego ADI pozostaje bez zmian od 1984. To już 36 lat!

3.  Czy słodziki uszkadzają mózg?  

Tutaj historia przypomina tę z punktu powyżej. Już w 2011 EFSA dysponowała 600 publikacjami na temat aspartamu. Imponująca liczba! Szybko odpowiadając – nie, nie kumuluje się on w mózgu i nie wykazuje działań toksycznych. A co ze stwierdzeniami, że przecież w słodzikach jest fenyloalanina? W napoju zero ta substancja zwykle występuje w ilości 30-40 mg. Dużo, mało? W porównaniu do jej obecności w 100 g brokułów (124 mg) lub jajku (450 mg) – sama zdecyduj. To niezbędny aminokwas, który musi być dostarczany wraz z dietą.

4.  Czy mogę spożywać aspartam?

Mogą wszyscy, prócz osób chorych na fenyloketonurię – chorobę genetyczną. Jednak Ci pacjenci najczęściej są tego świadomi, gdyż w wyniku choroby muszą dokładnie kontrolować ilość spożytej fenyloalaniny, która między innymi jest składnikiem aspartamu. 

5. Czy słodziki podwyższają stężenie insuliny we krwi? 

W badaniach przeprowadzonych z udziałem ludzi, słodziki nie prowadziły do wyrzutu insuliny. Gdyby tak było, nastąpiłby przełom w dietoterapii cukrzycy, gdzie organizm ma jej zbyt mało.  Diabetycy mogliby popijać napój zero, zamiast przyjmować metforminę. Tak nie jest.

6. Czy przytyję jedząc słodziki? 

W Polsce co druga osoba jest otyła, bo spożywamy zdecydowanie za dużo cukru. Słodziki nie prowadzą do zwiększenia masy ciała. Dają szansę na lepszą kontrolę spożywanych kalorii, przez co mogą być pomocne podczas redukcji masy ciała.

7.  Czy słodziki uszkadzają mikrobiotę jelitową? 

Istnieje ogrom badań opisujących wpływ aspartamu na konkretny szczep bakterii w modelach zwierzęcych, lecz nie można przełożyć ich efektów na żywy organizm. Spożywamy go najczęściej za mało, by miał bezpośredni i kliniczny wpływ na mikrobiotę. A do tego, aspartam rozpada się w jelicie cienkim, więc nie można zakładać, że dotrze do okrężnicy i będzie mieć lokalny wpływ. 

Jednak należy pamiętać, że nasz aktualny stan wiedzy na temat mikrobiomu jelitowego jest bardzo mały. Aspartam może on mieć wpływ na mikrobiotę, tak jak i każdy inny składnik żywności. Na ten moment, nie ma jednak podstaw, by łączyć spożycie słodzików z uszkodzeniem mikrobiomu.  Poczytaj więcej o jelitach: tutaj. 

Pytanie 8 – ode mnie do Ciebie:

Czy temat słodzików jest już nieco jaśniejszy? Daj znać!

Codziennie znajdziesz mnie tutaj: @klaudia.lakoma